“Η ευθύνη που επωμιζόμαστε είναι μεγάλη. Οδηγούμε ένα όχημα το οποίο μεταφέρει συνήθως 1.200 άτομα και όλα είναι πιθανά” λέει ο Ηλίας (φωτο: Ορέστης Σεφέρογλου)
Ο Νίκος Παπασταύρου και ο Ηλίας Θεοδωρακόπουλος βλέπουν σίγουρα φως στο τούνελ. Το πιθανότερο, βέβαια, είναι πως πρόκειται για τρένο. Είναι και οι δύο μηχανοδηγοί.
Επόμενη στάση, Σύνταγμα. Πέμπτη, 12 το μεσημέρι, είναι η ώρα του «step back». Στη γλώσσα των μηχανοδηγών αυτό σημαίνει ότι είναι ώρα για την αλλαγή της βάρδιας τους. Τα «loops», δηλαδή τις διαδρομές της Γραμμής 1, θα τις αναλάβει ο Ηλίας, αντικαθιστώντας τον Νίκο. Ο τελευταίος θα καταφθάσει ακριβής, σε δύο λεπτά, ανταποκρινόμενος στο χρόνο άφιξης που αναγράφεται με φωτεινούς αριθμούς στην ηλεκτρονική πινακίδα της αποβάθρας. Τριάντα μέτρα κάτω από τη γη, ο «Γάλλος» είναι ένα από τα παλιά τρένα γαλλικής κατασκευής. Ο Νίκος κατέφθασε με το «κορεάτικο» -έτσι αποκαλούν οι οδηγοί τα καινούργια τρένα με τα ενιαία βαγόνια-, έχοντας συμπληρώσει 5 ώρες και 40 λεπτά, δηλαδή το ανώτατο ημερήσιο όριο όχι στο τιμόνι αλλά στο μοχλοχειριστήριο. Στα 32 του, μετράει περίπου 20.000 ώρες εργασία στο σκοτάδι, 30 μέτρα κάτω από τη γη.
Περίπου τις ίδιες ώρες υπογείως μετράει και ο Ηλίας, 34 ετών. Πριν από δέκα χρόνια παραιτήθηκε από την εταιρεία χρωμάτων όπου δούλευε και αποφάσισε να περάσει την 7μηνη εκπαίδευση από το αντίστοιχο τμήμα της εταιρείας Αττικό Μετρό. «Μου άρεσαν τα τρένα. Θεώρησα πως αυτή η επιλογή θα μου δώσει μια καλή προοπτική».
Οι απολαβές
Οι απολαβές των δύο οδηγών κυμαίνονται στα 850 ευρώ το μήνα. Ο Ηλίας έχει αναλάβει όλα τα έξοδα της οικογένειάς του – η γυναίκα του εργάζεται χωρίς να πληρώνεται, ενώ ο Νίκος πληρώνει κάθε μήνα δάνειο 600 ευρώ. «Οι μισθοί μας ήταν διπλάσιοι και γι’ αυτό έκανα την επιλογή να πάρω στεγαστικό δάνειο. Τώρα, πώς θα ζήσω με 300 ευρώ; Εχω μια γυναίκα και ένα μικρό παιδί και ο μισθός μου εξαντλείται τις πρώτες μέρες του μήνα».
Ο ίδιος, πριν γίνει οδηγός, εργαζόταν πάλι στον τομέα των μεταφορών, στο αεροδρόμιο. «Δεν το έχω μετανιώσει. Αγαπάω τη δουλειά μου, με γεμίζει», λέει ο Ηλίας και συνεχίζει: «Πολλοί πιστεύουν ότι οδηγούμε ένα τρένο πατώντας δύο κουμπάκια. Δεν είναι έτσι».
Ο φόβος
«Με βλέπεις με τη γραβάτα και λες “αυτός πάει πέρα δώθε και δεν κάνει τίποτα”. Σκέψου όμως ότι δουλεύουμε καθημερινά 8 ώρες στο σκοτάδι, κάτω από τη γη. Πολλοί οδηγοί εμφανίζουν προβλήματα υγείας τα οποία ο κόσμος δεν τα ξέρει, όμως μεταξύ μας είναι γνωστά. Προβλήματα με τα αυτιά, με τα μάτια, αναπνευστικά προβλήματα λόγω του εξαερισμού», λέει ο Νίκος.
«Με βλέπεις με τη γραβάτα και λες “αυτός πάει πέρα δώθε και δεν κάνει τίποτα. Σκέψου όμως ότι δουλεύουμε καθημερινά 8 ώρες στο σκοτάδι, κάτω από τη γη. Πολλοί οδηγοί εμφανίζουν προβλήματα υγείας τα οποία ο κόσμος δεν τα ξέρει » λέει ο Νίκος. (Φωτό: Ορέστης Σεφέρογλου)
Σύμφωνα με τους δύο οδηγούς, «τον τελευταίο καιρό έχουμε κρούσματα λεπτοσπείρωσης» (πρόκειται για μια ζωονόσο η οποία προκαλείται από εκκρίματα τρωκτικών).
Ο μεγαλύτερος φόβος κάθε οδηγού είναι να μην του τύχει περιστατικό αυτοκτονίας. «Τελευταία, συμβαίνουν συχνά αυτοκτονίες στο Μετρό. Δεν έχει τύχει σε εμάς, έχει συμβεί σε συναδέλφους. Αυτά δεν ακούγονται, δεν βγαίνουν προς τα έξω. Η αυτοκτονία είναι ό,τι χειρότερο καλείται να αντιμετωπίσει ένας οδηγός», λένε οι δύο μηχανοδηγοί. Συνάδελφοί τους στους οποίους έχει τύχει περιστατικό αυτοκτονίας υποχρεωτικά απέχουν από την εργασία τους. «Για αρκετούς μήνες παίρνουν άδεια. Επειτα, σε συνεννόηση με τον προϊστάμενο, επιστρέφουν σταδιακά και με τη βοήθεια ψυχολόγου». Τις προάλλες ο Νίκος πρόλαβε και φρέναρε όταν ένας επιβάτης κατέβηκε στις ράγες για να πιάσει το κινητό του.
«Πολλές φορές καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε κάποιο άτομο που έχει μπει μέσα στο τούνελ. Συνήθως είναι μεθυσμένοι ή τσαντάκηδες, οι οποίοι, στην προσπάθειά τους να σωθούν, έτρεξαν μέσα στο τούνελ.». (φωτό: Ορέστης Σεφέρογλου)
Περιστατικά
«Η ευθύνη που επωμιζόμαστε είναι μεγάλη. Οδηγούμε ένα όχημα το οποίο μεταφέρει συνήθως 1.200 άτομα και όλα είναι πιθανά. Το τρένο μπορεί να σταματήσει μέσα στο τούνελ, συχνά γίνονται εκκενώσεις στα βαγόνια, έχουν σημειωθεί αρκετά περιστατικά κλειστοφοβίας και τότε πρέπει να ανοίξουμε τις πόρτες», λέει ο Ηλίας και ο Νίκος συμπληρώνει: «Πολλές φορές καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε κάποιο άτομο που έχει μπει μέσα στο τούνελ. Συνήθως είναι μεθυσμένοι ή τσαντάκηδες, οι οποίοι, στην προσπάθειά τους να σωθούν, έτρεξαν μέσα στο τούνελ. Σχεδόν σε κάθε στάση έχουμε επιβάτες που πιάνονται στις πόρτες επιχειρώντας να επιβιβαστούν στους συρμούς, παρά το άκουσμα του χαρακτηριστικού ήχου για το κλείσιμο των θυρών». Αυτή είναι, όπως λένε, «η ρουτίνα μας». Θυμούνται συνεχώς περιστατικά που εκτελούν χρέη ψυχολόγου.
Συνήθως όταν ο σταθμός είναι τερματικός οι επιβάτες ξεχνιούνται και παθαίνουν πανικό μέσα στο αμαξοστάσιο. Αλλοι εκφράζουν τις φοβίες τους πατώντας το «κομβίον κινδύνου»: «Γιατί μειώσατε ταχύτητα;» «Υπάρχει κίνδυνος να τρακάρουμε;» «Τους απαντάμε με ψυχραιμία ότι δεν γίνεται να τρακάρουν δύο τρένα. Επίσης, δεν μπορούν να ξεπεράσουν την ταχύτητα των 80 χλμ.». Σάββατο ξημέρωμα, με το τελευταίο τρένο προς Δουκίσσης Πλακεντίας. Ενας νεαρός σχολιάζει γελώντας: «Φαντάσου τώρα ο οδηγός να πάθει ανακοπή. Θα μας πάρει όλους στον τάφο του». Δεν ξέρει ότι υπάρχει το «dead men». Είναι ένα σύστημα στο μοχλοχειριστήριο του τρένου το οποίο προβλέπει καταστάσεις σαν αυτή. Συγκεκριμένα, αν ο οδηγός αφήσει για περισσότερο από τρία δευτερόλεπτα το μοχλό ή αν τον κρατήσει παρατεταμένα, χτυπάει συναγερμός στα κεντρικά και το τρένο ακινητοποιείται.
«Ειμαστε, οπως ολοι οι Ελληνες, απογοητευμενοι»
Το αμαξοστάσιο, εν μέσω απεργιών, ήταν καζάνι που έβραζε. Κάνοντας μια ψύχραιμη αποτίμηση, οι δύο οδηγοί τονίζουν: «Ο αγώνας δόθηκε. Αλλοι λένε ότι χάθηκε, άλλοι λένε ότι περάσαμε τα μηνύματα που έπρεπε. Αλλοι λένε ότι ο χειρισμός δεν ήταν ο κατάλληλος και ότι έπρεπε να έχουμε σταματήσει ώστε να μη γίνει επιστράτευση».
Το βασικό τους αίτημα ήταν η συλλογική σύμβαση. «Εργαζόμαστε σε ειδικές συνθήκες, ανήκουμε στα βαρέα και ανθυγιεινά, και δεν παίρνουμε ούτε το επίδομα. Θέλαμε να καταλάβει ο κόσμος την ιδιαιτερότητά μας. Να μην τα ισοπεδώσουμε όλα. Κι αυτό δεν το καταφέραμε, από ό,τι καταλάβατε».
Αναφορικά με τις ασθένειες που κάποιοι συνάδελφοί τους είχαν δηλώσει στην απεργία, οι δύο μηχανοδηγοί ανέφεραν: «Δεν είναι τα πράγματα όπως ακούγονται. Κάποιοι δουλεύουμε κυλιόμενο ωράριο και στις 9 ημέρες απεργίας είχαμε 2 ή 3 ρεπό τα οποία πληρωθήκαμε. Δεν απεργήσαμε επί πληρωμή όμως!». Ο Νίκος τονίζει ότι όλη η εταιρεία έχει 2.500 άτομα, «αν έχεις και 50 άτομα που δήλωσαν ασθένεια, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούν να μας κατηγορούν όλους». «Είμαστε, όπως όλοι οι Ελληνες, απογοητευμένοι. Ελπίζουμε να είμαστε υγιείς και να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας και την εμπειρία μας στο μέλλον».
60 λεπτα παρανοιας
Λίγα λεπτά στο Κέντρο Ελέγχου του σταθμού στο Μετρό του Συντάγματος, εκεί όπου οι οθόνες μαρτυρούν τι συμβαίνει στις αποβάθρες και στις γραμμές, αρκούν για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι «το Μετρό είναι μία υπόγεια κοινωνία με πολλές ιδιαιτερότητες».
Το βιώνουν καθημερινά, εκτός από τους οδηγούς, ο σταθμάρχης και οι υπάλληλοι που ενημερώνουν μέσω ασυρμάτων τούς οδηγούς, ελέγχουν τις διαδρομές, αντιμετωπίζουν πιθανά προβλήματα και εξυπηρετούν τους επιβάτες.
Για πολλούς από τους τελευταίους, οι επιγραφές που καθοδηγούν στις αποβάθρες είναι μάλλον αόρατες: «Συγγνώμη, μήπως ξέρετε από πού πάω στον Αγιο Αντώνιο;», «Θέλω να πάω στο Μέγαρο», «Για αεροδρόμιο καλά πάω;». Με υπομονή, το προσωπικό του Κ.Ε. δίνει απαντήσεις, εξυπηρετεί και ενίοτε κατευνάζει τα πλήθη. Πίσω από τη μεγάλη τζαμαρία του Κέντρου Ελέγχου παρακολουθήσαμε μια συνηθισμένη -για τους υπαλλήλους- ημέρα, η οποία περιλαμβάνει: λιποθυμίες, τραυματισμούς, κρίσεις πανικού, καταγγελίες για κλοπή, δήλωση στα απολεσθέντα, μέχρι και τουριστικές απορίες για τα αξιοθέατα της Αθήνας! «Σχεδόν καθημερινά, ηλικιωμένοι πέφτουν από τις σκάλες», λένε οι εργαζόμενοι.
«Γύρισε η σκάλα ανάποδα, κοπέλα μου», δικαιολογήθηκε μία κυρία, στην οποία προσέφεραν τις πρώτες βοήθειες. Δίπλα της ένας νεαρός-θύμα μιας απότομης κίνησης με ομπρέλα, δέχεται τη φροντίδα της υπεύθυνης, η οποία βάζει στην πληγή του ιώδιο και γάζα. «Στο Μετρό όλα μπορούν να συμβούν», λένε οι υπάλληλοι – και έχουν δίκιο.
Μας στήριξε ο κόσμος
Την ημέρα της επιστράτευσης, όταν ξεκίνησε από το αμαξοστάσιο στα Σεπόλια ο Ηλίας, είδε ένα σεντόνι κρεμασμένο σε ένα μπαλκόνι.
Εγραφε: «Ας είναι οι αγώνες σας μια νέα αρχή για μας». Οπως λέει ο ίδιος, «αυτό μου έδωσε θάρρος, ότι είχε κάποιο αποτέλεσμα ο αγώνας μας, ότι κάτι καταφέραμε. Τουλάχιστον δεν πιστεύουν πια ότι παίρνουμε ή παίρναμε μισθούς 3.000 ευρώ!» λέει ο ίδιος. «Νιώσαμε τη στήριξη του κόσμου στις απεργίες. Ωστόσο, οι επιβάτες που παραπονέθηκαν έχουν δίκιο. Είχαν βγάλει μηνιαίες κάρτες, κάποιοι έχασαν μεροκάματο μη μπορώντας να πάνε στη δουλειά τους», παραδέχεται ο Νίκος και συνεχίζει: «Δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα να σου φέρνει η αστυνομία ένα χαρτί και να σου λέει: ο αγώνας σου τελείωσε. Τα τελευταία μέτρα που πήρε η κυβέρνηση μας έκαναν να πιστεύουμε πως ό,τι και να κάνουμε θα είναι αυτοί κερδισμένοι. Οποιος κάνει απεργία να γίνεται επιστράτευση; Αυτό είναι λάθος».
